MEVZU HADİSLER

MEVZU HADİSLER

Diğer taraftan çeşitli düşüncelerin tesiriyle bilerek veya bilmeyerek dinî hayatın bir çıkmaza girmesine sebep olan hadis imâlcileri ve onların tezgâhtarı durumunda olan kıssacılara karşı muhaddislerin yaptıkları savaşlar oldukça enteresandır.
Kendilerine minnet ve şükran borçlu olduğumuz hadis âlimlerinin, sünnetin muhafazası uğrunda gösterdikleri fedakârlıklara kısaca ışık tutmak ve mevzu hadisler hakkında söylenmesi gerekenleri derleyip toplamak arzusuyla bu konu üzerinde çalışmaya karar verdim.
Usûl-i hadis kitaplarında ve hadis diye uydurulmuş sözleri çeşitli metodlarla derleyen eserlerdeki konumuzla ilgili mâlumât oldukça azdır. Hadis uyduranların terceme-i hallerini veren kitaplar ise, yalancıları bütün cepheleriyle tammak imkânını sağladığı gibi, mevzu hadisler hakkında çeşitli bilgileri de ihtivâ etmektedir. Bu itibarla tabakat kitapları, en çok faydalandığım kaynaklar arasında yer aldı. Ayrıca mevzûumla alâkalı birçok esere başvurarak lüzumlu malzemeyi toplamaya gayret ettim. Bu bilgileri, bir girişi müteâkip, beş bölüm etrafında değerlendirmeye çalıştım:
Hadis uydurma hareketinin ne zaman başladığım ve insanları hadis uydurmaya sevk eden âmillerin neler olduğunu etraflıca inceledim.
Hadislerin uydurulmasında ve yayılmasında rol alanların durumlarım çeşitli yönlerden araştırdım.
İslâmiyet için büyük bir tehlike teşkil eden hadis uydurma hareketi karşısında hadis âlimlerinin mukabil faaliyetleri, haksızlığa karşı mücadele tarihinde pek ehemmiyetli bir yer işgal eder. Bu âlimlerin belli-başlıları ile, onların, yalancıları tanımak hususunda ortaya koydukları bazı esasları kısaca zikrettim. Bu arada mevzûât sahasında eser vermiş olan muhaddislerin sadece mevzû hadisleri inceleyen kitaplarım tesbit ederek onların muhteva ve tenkid usullerini de göstermeye çalıştım.
İçinde mevzû hadisler bulunan kitapların tesbit edilerek, misâlleriyle birlikte bir bölüm halinde bu çalışmaya ilâve edilmesi, şüphesiz, onun mühim bir noksanını telâfi etmiş olurdu. Fakat bahsin, geniş bir tedkiki gerektirmesi ve hatta müstakil bir çalışma hüviyetinde görünmesi sebebiyle, onu bu tezin dışında bırakmaya mecbur

MEVZU HADİSLER

Bu araştırma, mevzû hadislerin birer birer tayin ve teşhisi mahiyetinde olmadığı için, hadislerin sahih olanım olmayanından umumî hatlarıyla ayırmak maksadıyla kullanılabilecek bazı ölçülere burada yer vermeyi gerekli buldum.
Mevzû hadislerin İslâm dini ve müslümanlar üzerindeki zararlarına bildiğime göre bir iki eserdeki birkaç satır dışında şimdiye kadar pek temas edilmemiştir. Tezin bir bölümünde bu hususu belirtmeye çalıştım.
Bu araştırmalarım esnasında kıymetli yardımlarını esirgemeyen muhterem hocam Prof. Muhammed b. Tâvît et-Tancî’ye teşekkür etmeyi bir vazife bilirim.
10 Mart 1970 M. Yaşar Kandemir
İstanbul
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
KISALTMALAR
(JERIŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM HADİS UYDURMA HAREKETİ VE SEBEPLERİ
A.HADÎS UYDURMA HAREKETİNİN BAŞLAMASI VE
BU H ve Acirc;DİSE KARŞISINDA ASH ve Acirc;BIN DURUMU 19
3 HADİS UYDURMANIN SEBEPLERİ 27
1.Fırka, Mezhep ve Kabilesini Müdâfaa Gayreti 27
a.Siyâsî Fırkaların Hadis Uydurmaları 28
b.Kelâm ve Fıkıh Mezhepleri ve Hadis Uydurmaları 38
c.Milliyetçilik Duygusunun Tesirleri 45
d.İslâm Düşmanlarının Kasıtlı Olarak Hadis Uydurmaları 47
2.İslâm Dinine Hizmet Etme Arzusu 52
3.Şahsî Menfaat Düşüncesi 57
İKİNCİ BÖLÜM HADİS UYDURANLAR VE KISSACILAR
A.HADİS UYDURANLAR 65
1.Hadis Uydurmayı Câiz Görenler 65
2.Meşhur Yalancılar 71
3.Kasten Hadis Uydurmadıkları Halde Yalancı Durumuna Düşenler 78
4.Hadis Uyduranlar Nasıl Bilinir? 80
B.KISSACILAR 83
1.Kıssacılık Ne Zaman Başladı? 83
2.Kıssacıların Başlıca Husûsiyetleri 84
3.Kıssacıların Halk ve ve Acirc;limler Karşısındaki Durumları 87
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HADİS UYDURMA HAREKETİNE KARŞI MUHADDİSLERİN
FAALİYETLERİ
A.SENED TENKİDİ: 93
1.İsnadın Ehemmiyeti 93
2.Tenkid ve İlk Büyük Münekkitler 96
a.Ashâb Münekkitleri 101
b.Tâbiîn Münekkitleri 101
c.Etbâu’t-tâbiîn Münekkitleri 102
d.Daha Sonraki Münekkitler 102
3.Münekkitlerin Rivâyet ve Râvîler Hakkındaki Görüşleri 104
a.Makbûl Olan Râvîler 106
b.Makbûl Olmayan Râvîler 109
c.Haklarında İhtilâf Edilen Râvîler 111
d.Tâ’dîl İçin Kullanılan Tabirler 116
e.Cerh İçin Kullanılan Tabirler 117
B.METİN TENKİDİ 118
1.Muhaddisler ve Metin Tenkidi 118
2.Metin Tenkidinde Bilinmesi Gereken Hususlar 126
C.MUHADDİSLERİN HADİS UYDURANLARA KARŞI MÜCADELESİ . 130
1.Muhaddislerin Sahih Hadisleri Toplamak ve Onları Sahih Olmayanlardan Ayırmak İçin Sarf Ettikleri Büyük Gayretler 130
2.Muhaddislerin Yalancılara Karşı Davranışları 135
D.MEVZÛ HADİSLER SAHASINDA YAZILAN BELLİ BAŞLI ESERLER 139
1.el-Makdîsî’nin Tezkiretü’l-Mevzû'ât'ı 139
2.el-Cûzekânî’nin el-Ebâtîl ve’l-menâkîr ve’s-sıhâh ve’l- meşâhîr’ i 140
3.İbnü’l-Cevzî’nin Kitâbü’l-Mevzû'ât’ı 142
4.el-Mevsılî’nin el-Muğnî ‘ani’l-hıfzı ve’l-kitâb'ı 146
5.es-Sâgânî’nin Risâle fi’l-ehâdîsi’l-mevzû'a’sı 148
6.es-Sâğânî’nin ed-Dürrü’l-mültakat’ı 149
7.İbn Teymiyye’nin Risâle fi ehâdîsi’l-mevzû'a’sı 150
8.İbn Teymiyye’nin Risâle fî’l-ehâdîsi’l-letî yervîhe’l-kussâs'ı 152
9.el-Fîrûzâbâdî’nin Hâtimetü Sifri’s-sa‘ade’si 153
10.es-Süyûtî’nin el-Le’âli’l-masnû'a’sı 154
11.es-Süyûtî’nin Zeylü’l-le’âli’l-masnû‘a’sı 156
12.es-Süyûtî’nin et-Ta'akkubât’ı 157
13.İbn Arrâk’ın Tenzîhu’ş-şerî'a’sı 158
14.Fettenî’nin Tezkiretu’l-Mevzû'at'ı 160
15.Ali el-Kârî’nin Mevzû'ât'ı 161
16.eş-Şevkânî’nin el-Fevâ’idü’l-mecmû‘a’s 162
17.el-Leknevî’nin el- ve Acirc;sâru’l-merfû'a’sı 164
18.el-Kâvukcî’nin el-Lü’lü’ü’l-marsû'u 166
19.Muhammed el-Beşîr Zâfîr’in Tahzîru’l-müslimîn'i 167
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MEVZÛ HADİSLERİN TANINMASI VE MEVZÛ HADİSLERE MALZEME TEŞKİL EDEN KAYNAKLAR
A.HANGİ KONULARDAKİ HADİSLER MEVZÛ OLABİLİR? 173
B.MEVZÛ HADİSLERE MALZEME TEŞKİL EDEN KAYNAKLAR 176
1.İsrâiliyât ve Diğer Ehl-i Kitab’ın Sözleri 176
2.Hakîm ve Tabîblerin Sözleri 177
3.Acâib Hikâyeler, Meşhur Sözler ve Meseller 178
4.Güzel Görülen Bazı Sözler 179
5.Hadis Uyduranların Kendi Sözleri 180
C.MEVZÛ HADİSLERİN AL ve Acirc;METLERİ VE BUNLARI
TANIMA YOLLARI 180
1.Hadis Uyduranların İtirafı 181
2.Haberin Lâfzında veya Mânasında Bozukluk Bulunması 181
3.Elde Mevcut Güvenilir Hadis Kitaplarında Bulunmaması 184
4.Birçok İnsamn Görmesi Gereken Bir Hadiseyi Bir Kişinin Gördüğünü İddia Etmesi 185
5.Kur’ân ve Sahih Sünnete Muhalif Olması 186
6.Akla, His ve Müşâhedeye Muhalif Olması 188
7.Târihî Gerçeklere Aykırı Düşmesi 189
BEŞİNCİ BÖLÜM
MEVZÛ HADİSLERİN İSL ve Acirc;M’A VE MÜSLÜMANLARA VERDİĞİ ZARARLAR
NETİCE 205
BİBLİYOGRAFYA 211
İNDEKS 219