El-İhtiyar Metni el- Muhtar li’l- Fetva; İmam-ı Azam’ın İctihad ve Görüşleri-1464 (001262)

MAVSILÎ VE ESERLERİ 22

Nesebi ve Doğumu 22

Hocaları 22

Adamları Arasındaki Mevki 22

Vazifeleri ve Ölümü 22

Eserleri 23

BİRİNCİ BÖLÜM

TEMİZLENME (TAHARET) 27

Abdestin Farzları 27

Abdestin Sünnetleri 27

Abdestin Müstehabbları 29

Abdesti Bozan Şeyler 29

BOY ABDESTİ (GUSÜL) 31

Guslün Farzları 31

Guslün Sünnetleri 31

Guslü Gerektiren Şeyler 31

Kendileri ile Temizlenmesi ve Abdest Alması Câiz Olan Şeyler 33

Kuyuların Temizlenmesi 33

Artıkların Hükmü 35

TEYEMMÜM 37

Teyemmümü Gerektiren Sebebler 37

Teyemmüm Yapılışı 39

Teyemmümü Bozan Şeyler 39

MESTLER ÜZERİNE MESH 41

Meshi bozan şeyler 41

AYBAŞI H ve Acirc;Lİ (HAYZ) 45

Hayz 45

İstihâze Kanı ve Özür Sâhibleri 47

Nifâs (Lohusalık) 47

PİSLİKLER VE TEMİZLENMESİ 49

Pislik İkiye Ayrılır 49

Pisliği Gideren ve Gideremeyen Şeyler 51

İstincâ (Küçük veya Büyük Abdest Yaptıktan Sonra Temizlenme) 51

NAMAZ (SAL ve Acirc;T) 53

Namaz Vakitleri 53

Namaz Kılınması Müstehabb Olan Vakitler 55

Namaz Kılınması Câiz Olmayan Zamânlar 55

EZ ve Acirc;N 57

Namazdan Önce Yapılan İşler 59

Namaz İçinde Yapılacak Şeyler 61

Vitr Namazı 63

KIRAAT 65

Cemâ'atle Namaz 65

Namazda Mekrûh Olan İşler 67

Namazda İken Abdestin Bozulması 69

Geçmiş Namazları Kazâ Etmek ve Tertibin Düşmesi 69

SÜNNET NAMAZLAR 71

Müstehabb Olan Namazlar 71

Terâvîh 73

Kusûf (Güneş Tutulması) ve Husuf (Ay Tutulması) Namazları 73

İstiskâ' Namazı / Yağmur Duâsı 73

Sehv (Yanılma Secdesi) 75

Tilâvet Secdeleri 77

Hastanın Namazı 77

Yolcnamazı 79

Cum'a Namazı 81

Bayram Namazları 83

Kurban Bayramında Yapılması Müstehabb Olanlar. 83

Korkulu Durumda Kılınan Namaz 85

Ka'be'de Kılınan Namaz 85

CENAZELER 87

Ölünün Yıkanması 87

Kefenleme 89

Cenâze Namazı 89

Cenâzenin Yüklenmesi, Götürülmesi ve Defni 91

ŞEHÎD 93

Hadd Cezâsı Olarak Öldürülenler. 93

ZEK ve Acirc;T 95

Ehil Hayvanların Zekâtı 97

Develerin Zekâtı 97

Sığırların Zekâtı 99

Koyun ve Keçilerin Zekâtı 101

Atların Zekâtı 101

Altın ve Gümüşün Zekâtı 101

Mahsûllerin ve Meyvelerin Zekâtı 103

ve Acirc;şi r/Zekât Toplayıcı 105

Madenlerin Zekâtı 105

Zekâtın Sarf Yerleri (Kendilerine Zekât Verilen Kimseler) 107

Kendilerine Zekât Verilmeyenler. 107

FITIR SADAKASI 111

Fitrenin miktarı 111

ORUÇ 113

Orucun Vakti 115

Keffâreti Gerektiren Sebebler. 115

Kazâyı Gerektiren Sebebler 117

Oruç Bozmayan Hâller 117

Hastaların, Yolcuların ve Özür Sâhiblerinin Durumu 117

ÎTİK ve Acirc;F 121

HACC 123

Haccın Vakti (Mevsimi) 125

Mîkâtlar 125

İhrâma Girecekler için Yapılması Müstehabb Olan İşler. 127

İhrâma Girdikten Sonra 127

Gece ve Gündüz Mekke'ye Giriş 129

Ziyaret Tavafı 133

Umre 135

Hacc-ı Temettü' 135

Hacc-ı Kırân 135

Cinâyâtlar (Haccdaki Hatâlar ve Keffâretleri) 137

İhrâmlının Bir Av Hayvanını Öldürmesi veya Öldürene Yol Göstermesi.. 139

İhsâr (Engel Çıkmak) 141

Bedel (Başkası Yerine Hacc Yapma) 141

Hedy (Mekke'de kesilen kurban) 143

İKİNCİ BÖLÜM

ALIŞ-VERİŞ 147

İkâle (Yapılan Alış-verişi Fesh Etmek) 151

Alış-Verişte Muhayyerlik 151

Mâlı Görme Muhayyerliği ve Hükümleri 153

Mutlak Alış-Veriş 153

Fâsid Alış-Veriş 155

Satış Çeşitleri 159

FAİZ (RİB ve Acirc;) 161

SELEM 165

SARF 169

ŞUF'A 171

Şuf'a Hakkının Kalkması 173

KİRA AKDİ (İC ve Acirc;RE) 177

İşçi Çeşitleri ve Hükümleri 181

Ücrete Hak Kazanmak .....181

Kirânın Fâsid Olması İle Gereken Durumlar. 183

Kirâyı Fesh Eden Özürler. 185

REHİN 187

Dirhem ve Dînâr Paraların Rehin Verilmesi 191

Borçlunun Rehin Verdiği Mâlı Satması 193

HİSSELERİN BÖLÜNMESİ (KISMET) 195

Ortaklardan Birinin Taksîm İstemesi 197

Taksim Edenin Yapması Gereken işler. 199

Muhâye'e (Menfa'ati Bölüşme) 201

H ve Acirc;KİMLİK ve Acirc;D ve Acirc;BI 203

Hâkimlik ve Bir Hâkime Başka Bir Hâkimin Karârının Arz Olunması 207

Borçlunun Habsedilmesi 207

Hâkimler Arasında Yazışma 209

Hakem Ta'yîn Etmek 211

M ve Acirc;Nİ OLMAK (HACR) 213

İZİN 217

ZORLAMA (İKR ve Acirc;H) 223

DA'V ve Acirc; 227

Beyyinelerin (Delillerin) Tercihi 231

Tehâlüf (Karşılıklı Yemînleşmek) 233

Neseb Da'vâsı 237

İKR ve Acirc;R 239

İkrârda İstisnâ Yapmak (Hâriç Tutmak) 243

Sıhhatli iken ve Ölüm Hastalığında İkrâr Edilen Borçlar. 245

Ş ve Acirc;HİDLİK 247

Şâhidliğin Nisâbı 249

Şâhidlerde Bulunması Gereken Vasıflar 249

Hukûk ve Akidlere Dâir Bütün Görülen ve Duyulanlara Şâhidlik Yapma 251

Şâhidlikleri Kabûl Edilmeyenler 253

Şâhidlik Üzerine Şâhidlik Etmek 255

Şâhidlikten Dönmek 255

VEK ve Acirc;LET 259

Satmaya ve Satın Almaya Vekâlet 261

KEF ve Acirc;LET 267

HAV ve Acirc;LE 277

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ANLAŞMA (SULH) 279

Sulhun Câiz olup Olmadığı Da'vâlar 281

Borçlardan Sulh 283

Ortak Alacaklarda Sulh 283

ORTAKLIKLAR (ŞİRKETLER) 285

Mülk Ortaklığı 285

Akid Ortaklığı 287

Mâllarda Ortaklık 287

İşlerde Ortaklık (Şirket-i A'mâl) 287

Mufâvaza Ortaklığı 287

Şirket-i 'İnân 289

Sanâ'î Ortaklığı (İş Ortaklığı) 291

Vücûh Ortaklığı (İ'tibâr Ortaklığı) 291

MUD ve Acirc;RABE ORTAKLIĞI 293

Mudârabe Ortaklığı Şu Hallerde Kalkar 297

EM ve Acirc;NET BIRAKILAN M ve Acirc;L (VEDÎ'A) 299

SOKAĞA BIRAKILAN S ve Acirc;HİBSİZ ÇOCUK (LAKÎT) 303

KAYBOLAN M ve Acirc;L (LUKATA) 307

KAÇAN KÖLE ( ve Acirc;BIK) 311

YAŞAYIP YAŞAMADIĞI BİLİNMEYEN KİMSE (MEFKÛD) 313

HÜNS ve Acirc; 315

Hünsâ-yi Müşkilin Hükümleri 315

VAKF 319

BAĞIŞ (HÎBE) 323

Hibeden Dönmek 325

'Umrâ ve Rukbâ 327

ÖDÜNÇ VERME (İ' ve Acirc;RE) 329

ZORLA BİR ŞEY ALMAK (GASB ETMEK) 333

Casb Edilen Mâldaki Artma Ödenir mi? 337

ÖLÜ AR ve Acirc;ZÎYİ İH Y ve Acirc; ETMEK 339

SULAMA HAKKI (HAKK-I ŞİRB) 343

Suların Çeşitleri 343

Büyük Nehir Yataklarının Temizlenmesi 345

MÜZ ve Acirc;RAA (ZİR ve Acirc;AT ORTAKLIĞI) 347

Ortaklığın Sahih Olabilmesinin Şartları 347

Müsâkât Ağaç ve Terbiyesinde Ortaklık 349

NİK ve Acirc;H 353

Birbirlerine Harâm Olanlar. 357

Hür ve ' ve Acirc;kil-Bâliğ Olan Kadının Nikâhı 359

Küçüklerin Nikâhı ve Büluğa Ermeleri ile Kazandıkları Muhayyerlik 361

Velî Olma Hakkına Sırası ile Şu Kimseler Sâhibdirler 361

Fuzûlînin Nikâhı 363

Evlenmekte Denklik (Kefâet) 363

Mehir. 365

Mehir Olmaya Elverişli Olan ve Olmayan Şeyler 369

KÖLE VE C ve Acirc;RİYELERİN EVLENMESİ 371

Zimmîlerin Nikâhı 373

Muhayyerliği Gerektirip ve Gerektirmeyen Ayıblar. 375

Kadınlar Arasında Adâleti Gözetmek 375

MEME EMME (RAD ve Acirc; ) 377

BOŞANMA (TAL ve Acirc;K) 381

Mükrehin (Zorlananın), Sarhoşun, Dilsizin ve Şakacının Boşaması 385

Sarîh (Açık) Sözle Yapılan Boşama Niyete İhtiyâç Göstermez 385

Zamâna ve Mekâna Bağlanan Talâklar 387

Vasıf İ'tibârı ile Yapılan Boşama 389

Zifâfa Girmeden Önce Yapılan Boşama 389

Kinâye (Kapalı Sözler ile Yapılan Boşama) 389

Boşama İşini Kadının İhtiyârına Bırakmak 391

Şarta Bağlı Boşama 395

Boşanmanın Allah'ın dilemesine bağlanması 397

Hastalık Halinde Kadın Boşama 399

RİC'Î TAL ve Acirc;K İLE BOŞANDIKTAN SONRA TEKRAR KADINA DÖNMEK (RİC AT) 401

Bâin Talâk ile Boşanan Kadının Durumve Hülle 403

ÎL ve Acirc; 407

îlâ'yı Kaldıran Haller. 409

M ve Acirc;L KARŞILIĞINDA BOŞAMA (MUH ve Acirc;LE'A) 411

ZIH ve Acirc;R 415

Zıhâr Keffâreti 417

Lİ' ve Acirc;N 421

Li'ân şöyle yapılır 423

İDDET 425

'İddetin Başlangıcı, İki 'İddetin Birbirine Karışması (Tedâhülü) ve'İddetin

Müddeti 429

Sahîh Bir Nikâhtan Sonra 'İddet Bekleyen (Mu'tedde) Bir Kadının

Uyması Gereken Şartlar. 429

Hâmileliğin En Az ve En Çok Müddetleri ve Buna Terettüb Eden

Hükümler. 431

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

NAFAKA 435

Boşanan Kadının 'İddeti İçindeki Nafaka ve Meskeni 439

Usûl, Fürû', Diğer Akraba ve Kölelerin Nafakaları 441

ÇOCUĞU YETİŞTİRİP BÜYÜTMEK (HID ve Acirc;NE) 445

KÖLE ve Acirc;Z ve Acirc;D ETMEK ( ITK) 449

Bir Kimsenin Kendisine Mahrem Olan Akrabâsını Köle Edinmesi 451

Kölenin Bir Kısmını ve Acirc;zâd Etmek 453

Tedbîr 455

İSTÎL ve Acirc;D 457

KİTABET 461

Fâsid Kitâbet ve Hükümleri 463

İki Köle İle Yapılan Bir Kitâbet 465

Kitâbet Borcunu Ödemeden Mükâtebin Ölmesi 465

VEL ve Acirc; 467

YEMİNLER 471

Mün'akid Yemîn : 471

Yemîn Keffâreti 473

Yemîn Harfleri ve Yemîn Sayılıp Sayılmayan Sözler. 473

Bir İş Yapmayacağına Yemîn Eden Kimsenin, O İşi Yapması için

Başkasına Emir Vermesi 475

Üzerindeki Elbiseyi Giymemeye, Hayvana Binmemeye, Evde

Oturmamaya v.s. Şeylere Yapılan Yemîn 477

Hîn Zamân, Ta'rîf, Tenkîr 479

Buğday, Ekmek, Kebâb v.s. Şeyler için Yemîn Etmek 479

Göklere Çıkmaya ve Buna Benzer Şeylere Yemîn Etmek 481

Oruç Tutmamaya, Namaz Kılmamaya v.s. Şeyleri Yapmamaya veya

Yapmaya Olan Yeminler. 481

Adak (Nezir) 485

CEZ ve Acirc;LAR (HADDLER) 487

Zinâ Cezâsı 487

Haddin Şekli ve Yerine Getirilişi 491

Haddi Gerektiren ve Gerektirmeyen Cinsî Temaslar 493

İFTİRA CEZ ve Acirc;SI (HADD İ KAZF) 497

Zinâdan Başka Şeyi İftirâ Etmek 499

İÇKİ İÇMENİN CEZ ve Acirc;SI (HADD-İ ŞÜRB) 501

EŞRİBE 503

HIRSIZLIK (SİRKAT) 507

Elin Kesilmesini Gerektiren ve Gerektirmeyen Mâllar. 511

El Kesme Şekli 511

YOL KESİCİLERİN HÜKMÜ 515

SİYER VE CİH ve Acirc;D 519

Harb Esnâsında Yapılmaması Gereken Şeyler 523

Düşmanla Sulh Yapmak 523

Emân 523

Bir ülke zorla fethedildiği zamân devlet reîsinin yapabileceği şeyler. 525

GANÎMET VE TAKSİMİ 527

Düşman Yurduna Girildiği Zamân Devlet Reîsinin Yapacağı İş ve

Ganîmetlerin Taksîmi 529

Düşmanın Ele Geçirdiği ve Ülkesine Götürdüğü Mâllarımızın Durumu 531

Emânnâme (Pasaport) Alıp İslâm Ülkesine Gelen Harbîlere Devlet

Reîsinin Yapacağı İş ve Cizye Konulması 531

Cizye 531

ARAB AR ve Acirc;ZÎSİNİN HÜKMÜ VE HAR ve Acirc;C 535

DÎNDEN DÖNMEK VE DÖNENLERE ve Acirc;İD HÜKÜMLER 539

Gayr-i Müslimin müslüman olması 541

HAV ve Acirc;RİC VE B ve Acirc;ĞÎLER 543

MAHZÛRLU, HAR ve Acirc;M VE MÜB ve Acirc;H OlAN ŞEYLER (KER ve Acirc;HİYYET)545

Avret Yerlerine Bakma ve Dokunma 545

Giyim ve Ziynette Erkeklere ve Kadınlara Helâl Olup Olmayanlar 549

KARABORSACILIK (İHTİK ve Acirc;R) 551

ÇEŞİTLİ MESELELER 553

Müslümanın Edebi 555

Müsâbaka ve Atışlar. 555

KAZANÇ 557

Kazanç da Derece Derecedir 557

ve diams;Yemek 559

ve diams;Giyim 561

ve diams;Söz 563

BEŞİNCİ BÖLÜM

AVCILIK (SAYD) 569

Avlanması Câiz ve Haram Olanlar. 569

Avlanan Hayvanın Yenilebilmesi İçin ŞŞartlar Lâzımdır 569

HAYVANLARIN KESİMİ 573

Hayvanı keserek temize çıkarmak iki türlü olur 573

Etleri yenilen ve yenilmeyen hayvanlar 575

KURBAN (UDHİYYE) 577

CİN ve Acirc;YETLER 581

Kasden öldürme 581

Kasda Benzeyen Öldürme 585

Hatâ Yolu ile Öldürme 585

Hatâ Yerine Geçen Öldürme (Hatâ Mecrâsına Câri Kati) 585

Sebeb Vererek Öldürme (Bisebebin Kati) 585

Öldürme Keffâreti 585

KISAS 587

Uzuvlar Hakkındaki Kısâs 589

DİYETLER 593

Hakkında Diyet Gereken Şeyler 595

BAŞ VE YÜZDEKİ YARALAR VE HÜKÜMLERİ (ŞECCELER) 597

ANA RAHMİNDEKİ ÇOCUĞU DÜŞÜRMEK 601

I.Umûmî Yola Çıka.tılan Oluk, Dükkân, Helâ v.s. Şeylerin Hükmü 603

II.Hayvanların Cinâyeti 603

III.Köle ve Köle Hükmünde Olanların Cinâyetlerinm Hükümleri 605

C ve Acirc;NÎYİ BULMAK İÇİN YEMÎN VERDİRMEK (KAS ve Acirc;ME) 607

Me'âkıl (Diyetler ve ve Acirc;kile) 609

VASİYYETLER (VES ve Acirc;Y ve Acirc;) 613

Vasiyyet Edilmeleri Câiz Olan Şeyler. 615

Komşulara, Ashâra, Ahtâna ve Ehle Yapılan Vasiyyetler 619

FER ve Acirc;İZ 623

Ölünün Terikesi (Bıraktığı Mîrâsı) Sırası İle Hak Kazanlar 623

Mîrâscı (Vâris) Olma Sebebleri 623

Mîrâscı Olmaya Mâni Olan hâller 627

Farz Olan Hisseler ve Bunlara Hak Kazananlar. 627

'Asabeler. 629

HACB 631

Avl (Yükselme) 633

Redd Mes'eleleri 633

Zevi'l-Erhâm 635

Birlikte Boğulan ve Enkâz Altında Ölenler 635

Ana Karnındaki Çocuğun ve Mecûsînin Mîrâscı Olması 635

Münâseha Hisselerin Vârislere Geçirilmesi 635

Ferâizin Hesâbı 637

Terikenin Bölünmesi 639

Mîrâscılardan Bir kısmının Anlaşma Neticesinde Aradan Çıkması 641

DİZİN 643

Muhterem Okuyucularımıza,

Yayınlarımızın esâs gayesi 1400 küsur senelik İslâm kültürünü ihyâ ile bugü-nün sosyal düzeni için ihtiyâç duyulanı vermektir.

Elinizdeki eser ise, İslâm'ın fıkıh dalı olan İmâm-ı A'zam'ın kısacası; hanefî mezhebinin görüşlerini vermektedir. Senelerdir, İslâmî bağdan mahrum olmamız, karşılıklı muamelelerimizde İslâmın hükümlerini unutmamıza sebeb olmuştur. Bu eserle, hanefî mezhebi mensûblarının Ebû Elanîfe çizgisinde bilgilenmelerini gâye edindik.

Bu eserin tercümesindeki bazı müşkillerde mütercime yardımcı olmuş bulunan ve eseri bu yönde baştan sona gözden geçirmiş olan Fatih vâ'izlerinden merhum Aksay ÖNCEL hocamıza ve bu son baskımızdaki Arabca metinlerin tashihinde yar-dımcı olan Ahmet EFE hocamıza teşekkürlerimizi bir borç biliriz.

Bütün samimiyet ve hassâsiyetimize rağmen yapılan hatâlardan Allah'a sığınır, okuyucularımızın samîmi tenkîdlerini bekleriz. Allah insânlarla beraberdir.

ŞAMİL YAYINEVİ

MÜTERCİMDEN BİRKAÇ SÖZ

Allah'a hamd, O'nun kulu ve elçisi yüce Peygamberimiz'e salât-ü selâm olsun.

ve diams;İslâm hukûku ile ilgili bir eseri Arabca'dan Türkçe'ye tercüme etmek belki de benim bilgi ve tecrübelerimin üstünde bir iş idi. Bu konuya karşı olan husûsî merâkım yüzünden tercüme etmeyi düşünmeden eseri kendi kendime okumaya başlamıştım. Hukûkî mevzû'âtın özünü teşkîl eden ve İmâm-ı A'zam hazretleri-nin ve mdash;Allah ondan râzı olsun ve mdash; ictihâd ve görüşlerini toplayan bu eserin Türkçe'ye kazandırılmasını mütâla'alarım esnâsında faydalı gördüm.

ve diams;Bütün Türklerin tarih boyunca gönlünde yatan İmâm Ebû Hanîfe'nin, ona hayran bir milletin dilinde ictihâd ve görüşlerini toplayan müstakil bir eserin ol-mayışı bir kayıp idi. İşte bu ihtiyâcı bir nebze de olsa karşılamak ve mukâyeseli hukûka da imkân vermek bakımlarından eseri, Türk milletine takdîm etmek is-tedim. Bu eser doğrudan bir fetvâ kitâbı olmasa da pek çok hükmü buradan öğ-renmek de mümkün olur. Bu son basımda özellikle dip kısımlara yeni bazı ge-rekli açıklamalar da konulmuştur.

ve diams;Milletin, ilmihâl bilgilerine olan ihtiyâcını ve fıkıh konularına olan merâkım düşünerek; sadece tahsilli zümrenin değil, geniş halk kitlelerinin de bundan fay-dalanmasını temîn etmek maksadı ile tercümede sade bir dil kullandım.

ve diams;Günümüze kadar yazılmış olan fıkıh kitâblarının hemen hepsi ağır bir dille kaleme alınmıştır. Fıkıh dilinin tamâmıyla halk seviyesine inemeyeceğini kabûl ederim, hukûkun kendine mahsûs ıstılâh ve ta^ybîrlerinin de muhâfazasına inan-maktayım. Bununla beraber fıkıhla ilgili eserlerin; bu derece ağır bir dil ve ifâdeye bürünmesini de uygun bulmam.

ve diams;Eserleri sadeleştirmek için, ıstılâhların dışındaki ifâdeleri sadeleştirmek, ıstılâhları anlaşılabilir bir dille açıklamak gerekir. Tercümede bu yol ta'kib edilmiş-tir. Ayrıca ıstılâhlar ilk kullandıkları yerlerde birkaç defa parantez içinde kısa olarak anlatılarak okuyucu, bu ıstılâha alıştırılmış ve bilmeyenlere ma'nâsı öğretilmiştir.

ve diams;Tercümede tamâmen metne sâdık kalınmış, hemen hemen kapalı bir ifâde bırakılmamıştır. Metnin biraz daha açılması lâzım gelen yerlerde eserin şerhi olan el-İhtiyâr'dan o yere parantez içi bir ifâde konulmuştur. Böylece parantez içi ifâdeler eserin şerhinden alınmış bulunuyor. Ancak söylemeye değmeyecek ka-dar az, sadece birkaç yerde bunun dışına çıkılmıştır. O da yine metnin umûmî ifâdesinin gösterdiği ma'nâdır.

ve diams;Her fikir, her kâ'ide ve her madde diğerinden ayırt edildi ve böylece ter-cüme baştan aşağıya maddeleştirildi. Bunun için ince bir dikkatle uzun bir ça-lışma yapmış bulunuyorum. Hattâ bazı yerlerde metinde olmayan başlıklar bile tarafımdan konuldu.

ve diams;Müctehidlerden Ebû Yûsuf, İmâm Muhammed, İmâm Züfer ve İmâm Şâfi'î hazretlerinin, İmâm Ebû Hanîfe'nin görüşlerine tüm olarak katılmadıkları veya tam aksini savundukları yerlere onların isimlerini gösteren harfler konulmuştur ki bu harfler müellif el-Mavsılî'nin hâyatı ve eserleri anlatılırken gösterildi.

ve diams;Her konuya girerken o konu hakkında bir ön bilgi verilmiştir. Bu ma'lûmâtın ıstılâhlara kadar olan kısmı tamâmıyla eserin şerhi el-İhtiyâr'dan tercüme edilmiş-tir. Burada yer alan âyet ve hadîslerin kaynaklarını da elimden geldiği kadar bu-lup göstermeye çalıştım. ve Acirc;yetlerin meâli daha çok Haşan Basri Çantay'ın tercü-mesinden alınmıştır.

ve diams;Istılâh ve ta'rîfler bazen eserin şerhinden ve çok kere de Ömer Nasuhî Bilmen'in İslâm Hukuku ve Istılâhat-ı Fıkhiyye Kâmûsu ile Büyük İslâm ilmihâli adlı eserlerinden ve Ali Haydar Efendi'nin Mecelle Şerhi'nden alınmıştır. el-İhtiyâr metniel-Muhtâr li'l-Fetvâ’yı tercüme ederken de en çok bu iki eserden faydalandım. Bir nebze de Mültekâ tercümesi olan Mevkûfât'tan faydalanmış bulunuyorum.

ve diams;îzâha muhtâc olan veya diğer imâmların da görüşlerinin açıklanması lâ-zım gelen yerler, numara verilerek dip kısımlarda açıklandı. Kaynağı gösterilme-yen îzâhlar esâs metnin o yere âid el-İhtiyâr¹daki şerhinden ibârettir.

ve diams;Tercümeye, eş-Şeyh Mahmûd Ebû Dakîka tarafından ta'lîkâtı yapılan nüsha esâs alınmıştır. Eserdeki kayda göre el-İhtiyârEzher Üniversitesi'nde ders kitâbı olarak okutulmuştur.

ve diams;el-Muhtâr'ın ve şerhi el-İhtiyâr’mdaha önce yapılmış Türkçe tercümele-rine rastlayamadım. el-İhtiyâr’m en eski bir nüshasına Süleymâniye Kütüphânesi Fâtih bölümü 2260 no.da rastladım. Nesih yazısı ile yazılmıştı. Yazan îsa b. Alî er- Rûmî, Dımaşk (Şâm) hicrî 705'tir. Bu, Mavsılî'nin ölümüne yakın tarihlerde yazıl-mıştır. el-İhtiyâr’m metni el-Muhtâr'ın ise, en yeni nüshası olarak nesih yazısı ile 1110 hicrî tarihinde yazılanını gördüm. Güzel bir nüsha idi. Bu nüsha Süleymâ-niye Kütüphânesi İzmirli bölümü 175 no. da kayıtlıdır.

ve diams;İhtiyâr metni el-Muhtâr li'l-Fetvâ’yı tercüme ederken ve maddeleştirirken birtakım hatâlara düşmüş olabilirim. Eseri tercüme ederken; kültür merkezlerin-den uzak bir yerde vazîfeli oluşum ve kütüphânemin de yok denecek kadar fa-kir bulunuşu buna tesîr etmiş olabilir.

Bu tercümeyi Çanakkale / Biga / İmâm-Hatip Okulu meslek dersleri öğretmen-liğine başladığım o ilk yıllarda yapmış bulunuyorum ki ilk baskı tarihi 1973'tür.

Dost olanların hatâlarımı bir mektûbla bana bildirmelerini en büyük hediye sayacağım. Hatâyı bildirmek ve düzeltmek herkesin vazifesidir. Tercümemi göz-den geçiren merhûm Aksay Öncel hocamıza da burada Yüce Mevlâ'dan rah-met dilerim.

ve diams;Bu son baskıda, öncekilerde gördüğüm bazı eksik yerlerin tamâmlanıp bazı hatâlı yerlerin de düzeltildiğini veya daha uygun bir ifâdeye büründürüldüğünü burada hatırlatmak isterim.

ve diams;Bu tercüme benim eserimdir. Ben de Allah'ın yardımından sonra, hoca-larımın eseriyim. Bütün hocalarıma teşekkür etmeyi bir borç bilir, ölenlerine Al-lah Teâlâ'dan rahmet, kalanlarına da hayırlı ve uzun ömürler dilerim.

Duâm:

"Allah'ım! Yanıldıysam affet. Hatâlarım varsa onları bana ilhâm et. 'Rabbim! İlmimi ve anlayışımı artır ve beni iyi kullarının arasına kat' ( ve Acirc;yet-i Kerîme). Bun-dan sonraki çalışmalarımda da yardımını esirgeme. Bana faydalı eserler vermemi nasîb et."

Prof. Dr. Celâl YENİÇERİ