TEZKİRETÜL EVLİYA

Okuyucularımıza;

"Tezkiretü’l-Evliyâ", 513/1119-617/1220 tarihlerinde İran- Nişabur’da yaşayan meşhur mutasavvıf-şâir Ferîdüddîn Attâr’ın şiir olmayan; mensur olarak yazılan yegâne eseridir. Ferîdüddîn Attâr, Anadolu Selçukluları devrinden itibaren eserleri memleketimizde zevkle okunan bir müelliftir. Eserlerinden "Esrâr-nâme", "Muhtâr- nâme", "Musibet-nâme","İlâhî-nâme", "Pend-nâme", "Mantı- ku’t-Tayr" ve "Tezkiretü ’I-Evliyâ", muhtelif zamanlarda Türkçe’ye çevrilmiştir. Türkiye’de en meşhur eserleri ise son üçüdür. "Tezkiretü’l-Evliyâ",ayrıca 1889’da Fransızca’ya, 1966’da İngilizce’ye tercüme ile neşredilmiştir.

Allah dostlarının hayatlarını menkıbe, nasihat, ahlâkî öğüt ve kıssadan hisseler tarzında anlatan Tezkiretü’l-Evliyâ’nın -araların-da Sinan Paşaya ait olanının da yeraldığı- dört kadar değişik ter-cümesi vardır. Ancak Türk okuyucusu tarafından çok sevilen bu eserin tercümeleri, zamanla tamamen halka mâlolarak anonim bir hal almıştır. Elinizdeki bu tercüme, Merhûm Ramazanoğlu Mahmûd Sâmî -kaddesallahu sırrahu’l-âli- Hazretleri tarafından yazma, aslî bir nüshadan aynen istinsâh edilmiştir. Miladî Onbeşinci Asır Anadolu Türkçesini andıran ve merhûm Ustâz Hazretleri tarafın-dan sohbetlerde ihvân-ı dine okunan ve okunması tavsiye olunan bu tercümenin dilini bugünkü dile çok yakın bulduğumuzdan hemen hiç sadeleştirme yoluna gitmeden üslûbu aynen muhafazaya çalıştık. Yalnız günümüz Türkçesinde kullanılmayan bazı kelimelerin karşı-lıklarını dipnotlar halinde göstermekle iktifa ettik.

TEZKİRETÜL EVLİYA

Merhûmun hâtırâsına ithâfen neşrettiğimiz bu eserin sonuna, O’nun elyazısıyla yazılmış defterden bir sahifenin fotokopisini teberrüken koyduk. Merhûma rahmet, ihvân-ı din’e meded ü inâyet, bilvesile hâlisâne duâmızdır.

Ferîdüddîn Hâce Attâr -kuddise sirruh- bu-yurur ki:

"Hazret-i Kur’ân-ı Azîmüş-şân’dan ve Hazret-i Muhammed Mustafa -sallallâhu teâlâ aleyhi ve sellem- hadîslerinden sonra meşâyıh ve evliyâ-yı izâm -kaddesallâhu esrârahüm-sözlerinden daha güzel hiç söz yoktur. Bun-ların sözü derûnî ve ilm-i ledünnîdir, kesbî de-ğildir. Bunlar verese-i enbiyâ, mukarrebân-ı dergâh-ı kibriyâdır.

Erenler sözünü işidenin gönlü rûşen olur. Himmetini kavî eder. Şeytan vesvesesini, dünyâ hırsım ve muhabbetini kalbinden çıka-rır. Evliyânın bir nicesi Hazret-i ve Acirc;dem sıfatlı, bir nicesi Hazret-i İbrâhim, bir nicesi Hazret-i Mûsâ, bir nicesi Hazret-i Isâ sıfatlı ve bir nicesi de Hazret-i Muhammed sıfatlıdır, -salevât’ullâhi Teâlâ ve selâmühü aleyhim ecmâin- Meşâyih-i izâmın bir nicesi ma’rifet eh-lidir. Bir nicesi muhabbet ehlidir. Bir nicesi muâmele ehli, bir nicesi tevhîd ehlidir ve bir nicesi de bîsıfattır, şerheylemeğe gelmez."

İÇİNDEKİLER

Okuyucularımıza 5

İmam Ca’fer-i Sâdık (k.s.) 11

Veysel Karânî (k.s.) 17

Haşan Basrî (k.s.) 33

Mâlik bin Dinar (k.s.) 38

İbrâhîm bin Edhem (k.s.) 41

Bişr Hâfî (k.s.) 51

Zünnûn Mısrî (k.s.) 57

Bâyezid Bistâmî (k.s.) 62

Abdullah ibni Mübârek (k.s.) 78

Süfyân Sevrî (k.s.) 80

Şakîk Belhî (k.s.) 83

İmam Ebû Hanîfe (k.s.) 86

İmam Şâfiî (k.s.) 92

İmam Ahmed bin Hanbel (k.s.) 95

Dâvud Tâî (k.s.) 98

Haris Muhâsibî (k.s.) 101

Ebû Süleyman Dârânî (k.s.) 103

Muhammed bin Semmâk (k.s.) 105

Muhammed bin Eşlem Tûsî (k.s.) 107

Ahmed Harb (k.s.) 109

Hâtim-i Esam (k.s.) 113

Sehl bin Abdullah Tüsterî (k.s.) 117

Ma’rûf Kerhî (k.s.) 124

Seriy Sakatî (k.s.) 129

Feth Mevsılî (k.s.) 132

Ahmed bin Ebi’l-Havârî (k.s.) 134

Ahmed bin Hadraveyh (k.s.) 136

Ebû Türâb Nahşebî (k.s.) 139

Yahya bin Muaz (k.s.) 141

Şah Şücâ Kirmânî (k.s.) 145

Yûsuf bin Hüseyin (k.s.) 149

Ebû Hafs Haddâd (k.s.) 155

Hamdûn Kassar (k.s.) 161

Mansûr bin Ammâr (k.s.) 163

Ahmed bin ve Acirc;sim (k.s.) 166

Abdullah bin Hubeyk (k.s.) 168

Cüneyd Bağdadi (k.s.) 169

Amr bin Osman Mekkî (k.s.) 182

Ebû Saîd Harraz (k.s.) 184

Ebu’l-Hüseyin Nûrî (k.s.) 186

Ebû Osman Hîrî (k.s.) 188

Abdullah bin Cellâ (k.s.) 191

Ebû Muhammed Ruveym (k.s.) 193

İbn Atâ (k.s.) 195

İbrahim bin Dâvud Rakkî (k.s.) 198

Yûsuf-ı Esbât (k.s.) 199

İshak Nehrcûrî (k.s.) 201

Sümnûn-ı ve Acirc;şık (k.s.) 203

Ebû Muhammed Murtaiş (k.s.) 205

Ebû Abdullah Muhammed Fadl (k.s.) 206

Ebu’l-Hasen Pûşenci (k.s.) 207

Hakim Tirmizî (k.s.) 208

Ebû Bekir Varrak (k.s.) 212

Abdullah Münâzil (k.s.) 215

Ali bin Sehl (k.s.) 217

Hayr Nessâc (k.s.) 218

Ebû Hamza Horasânî (k.s.) 220

Ahmed Mesrûk (k.s.) 221

Ahmed Mağribî (k.s.) 222

Ebû Ali Cürcânî (k.s.) 224

Ebû Bekr Kettânî (k.s.) 225

Abdullah Hafif (k.s.) 227

Ebû Muhammed Cerîrî (k.s.) 229

Hüseyin Mansûr Hallaç (k.s.) 230

Habîb Acemî (k.s.) 238

Ebû Hazım Medenî (k.s.) 244

Utbe el-Gulâm (k.s.) 246

Râbia El- Adaviyye (k.s.) 248

Fudayl ibn Iyâd (k.s.) 258

Ferîdüddîn Attâr (k.s.) 265

TEZKİRETÜL EVLİYA